Layşmanyaz, dişi tatarcık sinekleri aracılığı ile insanlara bulaşabilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Halk arasında şark çıbanı olarak da bilinen bir hastalıktır.
Layşmanyaz dünya genelinde ve ülkemizde yaygın olarak görülebilen bir hastalıktır. Ülkemizde genelde Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin gibi doğu kısımlardaki şehirlerimizde daha sık görülmektedir. Layşmanyazis eskiye oranla son dönemlerde daha sık görülmeye başlamıştır. Bunun nedenleri ise turistik ziyaretler, taşıyıcı hayvanların insanlarca yerlerinin değiştirilmesi, HIV gibi bağışıklık sistemini zedeleyen hastalıkların yaygınlaşması, göçler şeklinde sıralanabilir.
Layşmanyaz köpek ve tilki gibi hayvanlarca da taşınabilmektedir. Hastalık hayvanlarda herhangi bir belirti söz konusu olmadan seyreder. Layşmanyazisin diğer bulaş yolları ise kan yolu ile olmaktadır. Kan ve organ nakilleri ile, enfekte olmuş iğnelerin batırılması gibi durumlarda bulaş söz konusu olabilmektedir. Ülkemizde hastalar genelde çocuk yaş grubunda görülmektedir, yetişkin hastaya sık rastlanmamıştır.
Layşmanyaz Belirtileri Nelerdir?
Layşmanyaz belirtileri genelde başta ateş yükselmesi, nedensiz kilo kayıpları, laboratuvar testlerinde görülen kan değerlerinde düşme gibi belirtiler ile başlar.Sonrasında ise layşmanyazisin tipine göre belirtiler oluşmaktadır. Bunlar visseral layşmanyazis, kütanöz ve mükokütanöz layşmanyazistir. Hastalık belirtileri bulaştan sonra yaklaşık bir ay sonra belirti vermeye başlar. Hastalar bir dönem belirtisiz olabilirler. Bazı hastalarda sıtma nöbetleri gibi krizler görülebilmektedir. Bu nöbetlerde hastaların ateşleri yükselir ve titremeler görülebilir. Hastaların bazılarında ise irinli büyük yaralar görülür. Bu yaralara çıban adı verilir. Hastalığın halk arasındaki şark çıbanı ismi de buradan gelmektedir. Gaziantep çıbanı, Urfa çıbanı gibi isimlerle de bilinmektedir. Yaralar genelde yüz, el, kol, bacak, el ve ayak bileği gibi bölgelerde görülür. Yaralar genelde ağrısız olup üzerinde kabuklanmaların olduğu, pembe renkli, ortası çukurlaşmış ülserler şeklindedir. Bu yaralar uygun tedavi ile iyileşebilirler. Hastaların bazılarında uzun süredir olan ishal sarılık, kansızlık gibi belirtiler görülebilmektedir.
Layşmanyaz hastalığı iyileştikten sonra hastaların bazılarında nokta nokta, ciltten biraz kabarık, nodül şeklinde döküntüler oluşabilmektedir. Bu döküntüler ağız etrafından başlayıp, vücudun her yerine yayılabilmektedir. HIV hastası kişilere bağışıklık sisteminin zayıflığından dolayı hastalık daha kolay bulaşmaktadır. Bunun yanında bu hastalarda her zamanki görülen belirtilerden daha farklı belirtiler oluşabilmektedir.
Layşmanyaz Tedavisi Nedir?
Layşmanyaz tedavisi medikal olarak sağlanmaktadır. Hastalığın henüz efektif bir aşısı bulunmamaktadır. Layşmanyazis hastalığının korunma yöntemleri ile önlenebildiği görülmüştür. Sivrisineklerden korunmak, sokak köpeklerine temas sonrası ellerin temizlenmesi kişisel olarak alabileceğiniz basit bir yöntemlerdendir.